chuỗi giá trị toàn cầu
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
CHUỖI GIÁ TRỊ TOÀN CẦU NGÀNH HÀNG CHÈ VÀ SỰ THAM GIA CỦA VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế Mã số: 62 31 01 06
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ
GS.TS. Phùng Xuân Nhạ PGS.TS. Nguyễn Việt Khôi
Hà Nội – 2018
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN 3
LỜI CẢM ƠN 4
MỤC LỤC 1
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 5
DANH MỤC BẢNG 7
DANH MỤC HÌNH 8
DANH MỤC SƠ ĐỒ 9
DANH MỤC HỘP 9
MỞ ĐẦU 10
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 16 chuỗi giá trị toàn cầu
1.1. Nội dung các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu 16
1.1.1. Các nghiên cứu về chuỗi giá trị toàn cầu của ngành hàng chè và đặc điểm của chuỗi 16
1.1.2. Các nghiên cứu liên quan tới những nhân tố ảnh hưởng đến chuỗi giá trị toàn cầu của một mặt hàng/ngành hàng chè và những nhân tố ảnh hưởng tới sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành hàng chè 18
1.1.3. Các nghiên cứu liên quan tới giải pháp giúp nâng cao vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 22
1.2. Các phương pháp nghiên cứu liên quan đến đề tài 25
1.3. Khoảng trống nghiên cứu 27
1.4. Khung nghiên cứu 29
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHUỖI GIÁ TRỊ TOÀN CẦU CỦA NGÀNH HÀNG CHÈ 31
2.1. Chuỗi giá trị 31
2.1.1. Khái niệm chuỗi giá trị 31
2.1.2. Một số luồng nghiên cứu chính về chuỗi giá trị 33
2.1.3. Phân tích chuỗi giá trị 35
2.2. Chuỗi giá trị toàn cầu 36
2.3. Chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 40
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 50
2.4.1. Những yếu tố bên trong tác động đến chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 51
2.4.2. Những yếu tố bên ngoài tác động đến chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 54
2.5. Kinh nghiệm một số quốc gia trong phát triển và quản lý chuỗi giá trị ngành hàng chè 57
2.6. Bài học về sự tham gia chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè của một số quốc gia 76
2.6.1. Bài học từ Kenya 76
2.6.2. Bài học từ Nhật Bản 76
2.6.3. Bài học từ Sri Lanka 78
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, THU THẬP VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU 85
3.1. Phương pháp nghiên cứu 85
3.1.1. Cách tiếp cận của luận án 85
3.1.2. Phương pháp nghiên cứu 85
3.2. Thu thập và xử lý số liệu 86
3.2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 86
3.2.2. Thu thập dữ liệu khảo sát sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 89
3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu 94
CHƯƠNG 4: SỰ THAM GIA CỦA VIÊṬ NAM TRONG CHU ỖI GIÁ TRỊ TOÀN CẦU NGÀNH HÀNG CHÈ chuỗi giá trị toàn cầu 96
4.1. Khái quát sản xuất và chế biến chè xuất khẩu của Việt Nam 96
4.1.1. Khái quát chung về các loại chè xuất khẩu của Việt Nam 96
4.1.2. Khái quát chung về sản xuất chế biến các loại chè xuất khẩu 97
4.1.3. Tình hình xuất khẩu chè của Việt Nam 100
4.2. Sự tham gia và các nhân tố tác động tới sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 102
4.3 .Đánh giá chung về sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 126
4.3.1. Những kết quả đạt được 126
4.3.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân 128
CHƯƠNG 5: HÀM Ý CHÍNH SÁCH NHẰM NÂNG CAO VỊ THẾ CỦA VIỆT NAM TRONG CHUỖI GIÁ TRỊ TOÀN CẦU NGÀNH HÀNG CHÈ 132
5.1. Xu hướng phát triển chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè trong thời gian tới và những cơ hội, thách thức đối với sự tham gia của Việt Nam 132
5.1.1. Xu hướng phát triển chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 132
5.1.2. Những cơ hội và thách thức khi Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 136
5.2. Quan điểm và phương hướng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 139
5.4. Một số hàm ý để nâng cao vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 145
KẾT LUẬN 148
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ 152
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 152
TÀI LIỆU THAM KHẢO 153
DANH MỤC PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2. 1: Ngành hàng chè Kenya so với ngành hàng chè Việt Nam 58
Bảng 2. 2: Sản lượng các loại chè sản xuất ở Nhật Bản (Đơn vị: tấn) 63
Bảng 2. 3: Kỹ thuật quản lí nương chè ở tỉnh Shizuoka, Nhật Bản 67
Bảng 2. 4: Thực trạng xuất nhập khẩu chè của Nhật Bản năm 2006-2008 70
Bảng 2. 5: Một số loại chè được sản xuất và giá bán trung bình Rs/kg 73
Bảng 2. 6: Giá chè trung bình của Sri Lanka trong 5 năm qua 75
Bảng 3. 1: Số cơ sở tham gia sản xuất chè tại những vùng chè trọng điểm 89
Bảng 3. 2: Phương pháp điều tra khảo sát đối với các tác nhân trongchuỗi giá trị ngành hàng chè 90
DANH MỤC HÌNH
Hình 2. 1: Sơ đồ giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị hàng nông sản 44
Hình 2. 2: Chất lượng chè được đo bng chỉ số AF 63
Hình 2. 3: Sản lượng chè SriLanka phân bổ theo độ cao 72
Hình 2. 4: Chuỗi giá trị ngành hàng chè Si Lanka 75
Hình 3. 1: Nhữngvùng trồng chè trọng điểm của Việt Nam 88
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1. 1: Khung nghiên cứu lý thuyết về chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè 29
Sơ đồ 2. 1: Quy trình chế biến chè 45
Sơ đồ 2. 2: Chuỗi giá trị truyền thống sản xuất chè 47
Sơ đồ 2. 3: Chuỗi giá trị chè đen xuất khẩu 48
Sơ đồ 2. 4: Chuỗi giá trị sản phẩm chè xanh 50
Sơ đồ 4. 1: Sự tham gia của các nhân tố trong chuỗi giá trị ngành hàng chè 109
MỞ ĐẦU chuỗi giá trị toàn cầu
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, Việt Nam ngày càng tham gia sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Với các cam kết cả về thương mại và đầu tư, những nỗ lực tham gia các tổ chức trong khu vực và quốc tế, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng tự hào như trở thành thành viên của tổ chức thương mại thế giới (WTO) năm 2006, cùng ASEAN hiện thực hoá Cộng đồng kinh tế ASEAN năm 2015 và hàng loạt các hiệp đi nh thương mại tự do với các đối tác trên toàn thế giới. Việc tham gia vào những sân chơi mới với những luật chơi mới tạo ra nhiều cơ hội cũng như thách thức cho Việt Nam.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Luận chứng cơ sở khoa học và thực tiễn để làm rõ chuỗi giá trị toàn cầu của ngành hàng chè, các nhân tố ảnh hưởng đến sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi, theo đó đề xuất các chính sách, giải pháp nhằm nâng cao vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu của mặt hàng nông sản quan trọng này trong bối cảnh hội nhập sâu rộng của đất nước.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Căn cứ vào các nội dung của khung phân tích và các nhân tố ảnh hưởng đến sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành hàng chè, luận án sẽ thiết kế phiếu khảo sát, điều tra mẫu, hoàn thiện và tiến hành khảo sát các nhóm đối tượng có liên quan. Tiếp theo nhiệm vụ này là tiến hành phân tích các kết quả khảo sát và phỏng vấn chuyên sâu. Cuối cùng là đề xuất các chính sách, giải pháp phù hợp nhằm nâng cao vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè và mức độ tham gia của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu của mặt hàng này. Cụ thể, luận án sẽ tập trung phân tích các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng tới sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè.
– Về thời gian: Phân tích chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè giai đoạn từ năm 2000 đến nay và tập trung khảo sát điều tra sự tham gia của Việt Nam.
4. Đóng góp của luận án
4.1. Về khoa học
Xây dựng được khung phân tích về mô hình chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè, trong đó hệ thống được các khâu, mối quan hệ giữa các khâu của chuỗi giá trị và những nhân tố ảnh hưởng đến từng khâu và cả chuỗi giá trị này. Quan trọng hơn, qua đó, nghiên cứu sẽ đánh giá được sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành hàng chè và các nhân tố ảnh hưởng tới sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi. Các nội dung của chuỗi giá trị này được kiểm chứng qua các khảo sát, điều tra và phỏng vấn chuyên gia. Những đóng góp mới được tìm ra sẽ đảm bảo cơ sở lý luận và thực tiễn củ a vấn đề nghiên cứu.
5. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục bảng, hình, hộp, sơ đồ , tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được kết cấu thành 5 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan các tài liệu nghiên cứu liên quan đến đề tài
Chương 2: Cơ sở khoa học về chuỗi giá trị toàn cầu của ngành hàng chè
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu, thu thập và xử lý số liệu
Chương 4: Sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè
Chương 5: Hàm ý chính sách nhằm nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu ngành hàng chè
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI chuỗi giá trị toàn cầu
1.1. Nội dung các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu
Cho đến nay, có nhiều nghiên cứu ở các mức độ khác nhau liên quan đến vấn đề nghiên cứu củ a Luận án, có thể tóm tắt theo ba nhóm nội dung cơ bản:
Huque (2007) đã phân tích chuỗi giá trị ngành hàng chè tại các quốc gia đang phát triển và những vấn đề mà các quốc gia này phải đối mặt do sự quản lý chuỗi giá trị kém hiệu quả. Công trình cũng đưa ra những giải pháp chiến lược áp dụng mô hình ngành hàng chè của các quốc gia phát triển để thực hiện nâng cấp vị trí của các quốc gia đang phát triển trong chuỗi giá trị chè toàn cầu.
1.1.1. Các nghiên cứu về chuỗi giá trị toàn cầu của ngành hàng chè và đặc điểm của chuỗi
Thuật ngữ “chuỗi giá trị” lần đầu được mô tả và phổ cập bởi Micheal Porter (1985) trong cuốn sách“Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance”. Chuỗi giá trị là khái niệm mô tả toàn bộ những hoạt động cần thiết để đưa một sản phẩm hay dịch vụ từ khái niệm, đi qua các công đoạn sản xuất khác nhau (liên quan đến việc kết hợp giữa chuyển hóa vật chất và đầu vào các dịch vụ sản xuất khác nhau), đưa đến người tiêu dùng sau cùng, và bố trí sau sử dụng. Sản phẩm đi qua tất cả các hoạt động của các chuỗi theo thứ tự và tại mỗi hoạt động sản phẩm thu được một số giá trị nào đó.
Hãy đồng hành với Luận Văn MBA88 để nhận sự phục vụ tốt nhất.
Để nhận bài đầy đủ xin khách hàng liên hệ:
Zalo: 0923. 73. 53. 63
Mail: Thacsi888@gmail.com
