Chính sách của chính phủ Hàn Quốc đối với sụ hình thành và phát triển của các chaebol và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Chính sách của chính phủ

Chính sách của chính phủ

ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH
KHOA KINH TẾ

 

Chính sách của chính phủ Hàn Quốc đối với sự hình thành và phát triển của các Chaebol và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

 

LUÂN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

 

Người hướng dẫn khoa học: TS. Vũ Phương Thảo

 

Hà nội – 2005

 

MỤC LỤC

 

CHƯƠNG 1 : NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ VÀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI VIỆC HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ 9

1.1. Những vấn đề chung về tập đoàn kinh tế………………….. 9
1.1.1. Khái niệm tập đoàn kinh tế …….…………………………. 9
1.1.2. Các phương thức hình thành tập đoàn kinh tế …………….. 12
1.1.3. Vai trò của các tập đoàn kinh tế đối với sự phát triển kinh
tế của nền kinh tế quốc dân………………………………………..13
1.2. Vai trò của Chính phủ với sự hình thành và phát triển
của các tập đoàn kinh tế…………………………………………. 15

 

CHƯƠNG 2 : CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC CHAEBOL
TRONG QÚA TRÌNH PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP 18

2.1 Đặc điểm của các chaebol Hàn Quốc………………………. 18
2.1.1. Đặc điểm về qui mô ……………………………………… 20
2.1.2. Đặc điểm về cơ cấu sở hữu ………………………………..

21
2.1.3. Đặc điểm về lĩnh vực và thị trường hoạt động kinh doanh ….
21
2.1.4. Đặc điểm cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý ………………… 22
2.2. Các chính sách của chính phủ và tác động của chúng đến sự hình thành và phát triển của các chaebol trong quá trình phát

triển công nghiệp …………………………………………………….. 23 2.2.1.Khái quát quá trình phát triển công nghiệp của
Hàn Quốc …………………………………………………………. 23
2.2.2. Các chính sách của chính phủ đối với các chaebol………… 34
2.2.2.1. Giai đoạn trước năm 1997
………………………………………34
2.2.2.2. Giai đoạn sau 1997 đến nay…………………………………….41
2.2.3. Tác động của chính sách đối với sự hình thành và phát triển
của các chaebol ……………………………………………………. 43
2.2.3.1 Giai đoạn trước năm 1997
……………………………………43
2.2.3.2 . Giai đoạn 1997 đến nay ……………………………….………50
2.3. Đánh giá những bài học kinh nghiệm của Hàn Quốc đối
với việc hình thành và phát triển của các chaebol ……………….54

 

CHƯƠNG 3 : VẬN DỤNG KINH NGHIỆM CỦA HÀN QUỐC VÀO VIỆC XÂY DỰNG CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC
Ở VIỆT NAM 58

3.1. KháI quát về tập đoàn kinh tế tại Việt Nam……… ………… 58
3.2. Những nét tương đồng của Việt Nam và Hàn Quốc và
Quan điểm vận dụng các bài học kinh nghiệm của Hàn Quốc… . 62 3.2.1.Những nét tương đồng của Việt Nam và Hàn Quốc …………
62
3.2.2.Quan điểm vận dụng các bài học kinh nghiệm của Hàn Quốc 67
3.3. Một số giải pháp về chính sách nhằm thúc đẩy quá trình
hình thành các tập đoàn kinh tế nhà nước của Việt Nam ……. 69

KẾT LUẬN………………………………………………………. ……..78
TÀI LIỆU THAM KHẢO

LỜI MỞ ĐẦU

 

1. Đặt vấn đề.

Chaebol là tên của các tổ hợp công nghiệp có quy mô lớn thuộc sở hữu của các gia đình hoặc nhóm gia đình ở Hàn Quốc. Các chaebol Hàn Quốc là các conglomerat gia đình trong đó các thành viên của gia đình giữ vai trò là chủ sở hữu đồng thời là người quản lý. Về bản chất, các chaebol là các doanh nghiệp gia đình kiểu phong kiến phát triển dưới chế độ tư bản chủ nghĩa. Khác với các tập đoàn kinh tế ở một số nước khác trên thế giới, các chaebol Hàn Quốc ra đời và phát triển chủ yếu nhờ vào những hỗ trợ của chính phủ, đặc biệt là chính sách tín dụng ưu đãi trong thời kỳ công nghiệp hoá. Các chaebol đã đạt được những thành công trên thị trường trong nước và thị trường quốc tế. Chúng đã có những tác động tích cực đến sự phát triển của nền kinh tế Hàn Quốc. Những thành công của các chaebol khẳng định sự cần thiết và vai trò của chính phủ đối với của sự hình thành và phát triển của các tập đoàn kinh tế. Tuy nhiên, từ sau khủng hoảng kinh tế năm 1997 với sự phá sản hàng loạt của các chaebol, mặt trái của những chính sách ưu đãi của của chính phủ đối với các chaebol trở thành vấn đề được giới nghiên cứu quan tâm. Trên diễn đàn lý luận, có nhiều tác giả cho rằng bên cạnh những tác động tích cực, sự hỗ trợ của chính phủ dù được thực hiện một cách trực tiếp hay gián tiếp đã tạo ra những hậu quả xấu đối với bản thân các chaebol cũng như toàn bộ nền kinh tế và quan hệ đặc biệt giữa chính phủ và giới Chaebol là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự phá sản của nhiều chaebol vào cuối những năm 1997
Trong xu thế hội nhập và phát triển, để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước, việc sớm hình thành các tập đoàn kinh té được coi là một trong những biện pháp quan trọng để phát triển và nâng

cao năng lực cạnh tranh của của nền kinh tế Việt Nam. Từ sau đại hội 7, Đảng và chính phủ Việt Nam chủ trương xây dựng các tập đoàn kinh tế mạnh trong các ngành công nghiệp mũi nhọn của nền kinh tế quốc dân. Thực hiện chủ chương này hàng loạt các tổng công ty 90 &91 theo mô hình tập đoàn kinh tế đã ra đời. Hiện nay, chính phủ Việt Nam đang chỉ đạo làm thí điểm thành lập các tập đoàn kinh tế nhà nước trên cơ sở các tổng công ty 90 & 91. Đây được xem là một trong những định hướng cơ bản của cải cách doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam. Việc xây dựng và phát triển các tập đoàn kinh tế nhà nước là một vấn đề mới mẻ đối với Việt Nam cả trên giác độ lý luận và thực tiễn. Do đó, nghiên cứu về vai trò của nhà nước đối với sự hình thành và phát triển của tập đoàn kinh tế, để từ đó định hướng cho những giải pháp của chính phủ nhằm xúc tiến việc hình thành các tập đoàn kinh tế nhà nước là một trong những yêu cầu bức xúc hiện nay của Việt Nam. Việt Nam và Hàn Quốc có những điểm tương đồng, đặc biệt là Việt Nam và Hàn Quốc có điểm xuất phát khi chuyển bước sang thời kỳ thực hiện chính sách công nghiệp hoá hướng ngoại gần giống nhau nếu xét trên phương diện trình độ phát triển của nền sản xuất xã hội nên những kinh nghiệm của Hàn Quốc có thể là những gợi ý tốt cho các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam.
Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài “Chính sách của chính phủ Hàn Quốc đối với sụ hình thành và phát triển của các chaebol và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam” làm đề tài luận văn thạc sỹ kinh tế, chuyên ngành kinh tế chính trị xã hội chủ nghĩa.

2. Tình hình nghiên cứu.

Ở Hàn Quốc, vấn đề vai trò của chính phủ đối với việc hình thành và phát triển các Chaebol Hàn Quốc hay mối quan hệ của chính phủ và giới Chaebol đã được nhiều học giả quan tâm nghiên cứu và đã có nhiều công

trình được công bố trên các các tạp chí và các hội thảo. Từ sau khủng hoảng kinh tế năm 1997, vấn đề này lại một lần nữa được giới nghiên cứu đặt ra và tranh luận với mục đích tìm một đơn thuốc thích hợp để điều trị những căn bệnh của các Chaebol trong quá trình cải tổ. Trên diễn đàn lý luận ở Hàn Quốc hiện nay, tồn tại các quan điểm đối lập nhau về vấn đề này. Boo (2001) cho rằng chính những ưu ái của chính phủ đối với các chaebol là nguyên nhân của sự phá sản của các chaebol. Vì vậy, để giải quyết những vấn đề của chaebol cần xoá bỏ cái gọi là “chủ nghĩa tư bản thân quen”, chuyển mạnh sang định hướng thị trường. Một số tác giả khác lại cho rằng các biện pháp cải tổ mà hiên nay chính phủ đang thực hiện đối với các chaebol là sai lầm. Chính phủ cần tiếp tục duy trì quan hệ giữa chính phủ và các chaebol như trước đây.
Ở Việt Nam hiện nay chưa có những công trình nghiên cứu sâu về các chaebol Hàn Quốc nói chung và mối quan hệ của chaebol đối với chính phủ trong qua trình phát triển công nghiệp nói riêng. Vấn đề chính phủ Việt Nam cần làm gì và làm như thế nào để thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển các tập đoàn kinh tế nhà nước trên cơ sở các tổng công ty 90 và 91 đã được Viện Quản lý kinh tế Trung Ương thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu trong khuôn khổ dự án VIE 01/025 về hình thành và phát triển kinh tế ở Việt Nam. Các tác giả của dự án này mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu kinh nghiệm xây dựng tập đoàn kinh tế nhà nước từ các doanh nghiệp nhà nước có qui mô lớn ở Trung Quốc. Vấn đề quan hệ của Nhà nước và các tập đoàn kinh tế Nhà nước hay các cơ chế hỗ trợ cho các tổng công ty để các tổng công ty này có thể trở thành các tập đoàn kinh tế Nhà nước có năng lực cạnh tranh mạnh chưa được đề cập một cách cụ thể.

3. Mục đích nghiên cứu

– Luận giải trên phương diện lý luận và thực tiễn về vai trò của chính phủ đối với quá trình hình thành và phát triển của các chaebol Hàn Quốc.
– Nghiên cứu các chính sách của chính phủ đối với các chaebol qua các thời kỳ phát triển công nghiệp và đánh giá tác động của những chính sách này đến sự hình thành và phát triển của các chaebol cũng như sự phát triển của kinh tế Hàn Quốc.
– Trên cơ sở những kinh nghiệm của chính phủ Hàn Quốc trong việc hỗ trợ cho sự ra đời và phát triển của các Chaebol, đưa ra những gợi ý cho các nhà hoạch định chính sach Việt Nam trong việc xây dựng và phát triển các tập đoàn kinh tế nhà nước từ các tổng công ty 90 và 91.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu các chính sách của chính phủ đối với các chaebol qua từng giai đoạn trong thời kỳ từ khi bắt đầu thực hiện quá trình công nghiệp hoá cho đến nay.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu của đề tài, trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu phổ biến được áp dụng trong nghiên cứu khoa học kinh tế như phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, phương pháp phân tích so sánh. Các dữ liệu được sử dụng đề phân tích là các
dữ liệu thứ cấp.

6. Những đóng góp chính của luận văn

– Khẳng định vai trò của chính phủ đối với quá trình hình thành và phát triển của các Chaebol Hàn Quốc.

– Làm rõ thực chất của các chính sách của chính phủ Hàn Quốc đối với các Chaebol qua các thời kỳ và đánh giá những tác động của chúng đối với sự hình thành và phát triển của các chaebol.
– Đề xuất một số bài học kinh nghiệm mà Việt Nam có thể áp dụng được trong việc hình thành và phát triển các tập đoàn kinh tế nhà nước.
7. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1 : Những vấn đề chung về tập đoàn kinh tế và vai trò của chính phủ đối với việc hình thành và phát triển các tập đoàn kinh tế
Chương 2 : Chính sách của chính phủ đối với sự hình thành và phát triển của các chaebol trong qúa trình phát triển công nghiệp
Chương 3 : Vận dụng kinh nghiệm của Hàn Quốc vào việc xây dựng các tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam.

 

Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ VÀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI VIỆC HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ

1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ

1.1.1. Khái niệm tập đoàn kinh tế

Tập đoàn kinh tế xuất hiện từ cuối thể kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, khi chủ nghĩa tư bản chuyển từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang độc quyền. Cho đến nay các Tập đoàn kinh tế trên thế giới tồn tại dưới nhiều hình thức kinh doanh theo kiểu các nhóm công ty, xí nghiệp lớn hoạt động trên phạm vi quốc gia hoặc xuyên quốc gia. Chúng là những công ty có tiềm lực tài chính mạnh mẽ với doanh số hàng năm từ vài trăm triệu đến vài chục tỷ USD.
Các tập đoàn này có nhiều chi nhánh, gồm các công ty con, cháu và có thể hoạt động trong một hoặc nhiều lĩnh vực ngành nghề đa dạng. Tùy từng quốc gia và giai đoạn lịch sử mà chúng được gọi bằng những tên khác nhau như : Cartel, Holding company, Chaebol, Zaibatsu.
Mặc dù còn có nhiều ý kiến khác nhau song có thể khái quát rằng tập đoàn kinh tế là một tổ hợp các liên kết pháp nhân kinh doanh thông qua nhiều mô hình và phương thức họat động khác nhau nhằm phát triển khoa học công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh, gia tăng lợi thế về tập trung sản xuất và tính chất độc quyền trong khuôn khổ luật pháp. Nó hoạt động ở một hay nhiều ngành khác nhau trong phạm vi một nước hoặc nhiều nước,

trong đó có “công ty mẹ” nắm quyền lãnh đạo, chi phối hoạt động của các “công ty con” về mặt tài chính và chiến lược phát triển.
Lịch sử phát triển kinh tế thế giới đã chứng minh rằng khi phân công lao động xã hội phát triển thì qui mô sản xuất kinh doanh trong các thực thể công ty ngày càng cao. Đến cuối thế kỷ XIX qui mô sản xuất kinh doanh đã phát triển đến mức rất lớn, hình thành các tổ chức kinh tế mang tính tập đoàn. Cho đến nay, Tập đoàn kinh tế vẫn luôn phát triển không ngừng và trở thành một xu thế tất yếu của lịch sử và thời đại vì những nguyên nhân cơ bản sau :
Tích tụ và tập trung sản xuất ngày càng cao tất yếu đưa đến sự hình thành các Tập đoàn kinh tế.
Tập đoàn kinh tế ra đời là kết quả phát triển lâu dài của nền sản xuất xã hội, của chế độ trao đổi thị trường và của quan hệ kinh tế quốc tế. Chúng bắt nguồn từ tích tụ và tập trung sản xuất cao độ dẫn đến việc hình thành độc quyền trong nền sản xuất Tư bản chủ nghĩa. Sự phát triển dần lên của hiệp tác giản đơn, từ các xưởng thợ thủ công đến công trường thủ công, từ công xưởng công nghiệp đến xí nghiệp công thương hiện đại, đến các loại hình công ty với nhiều hình thức khác nhau, trong đó Tập đoàn kinh tế ra đời và phát triển.

Hãy đồng hành với Luận Văn MBA88 để nhận sự phục vụ tốt nhất.

Liên hệ:

Zalo: 0923. 73. 53. 63

Mail: Thacsi888@gmail.com

Để nhận bài đầy đủ xin khách hàng ấn vào đây

Tải bài

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *